Ivf is een techniek waarbij een eicel van een vrouw bevrucht wordt met een zaadcel van de man in het laboratorium. Het embryo wat hierbij ontstaat, wordt vervolgens teruggeplaatst in de baarmoeder van de vrouw. Als alles goed gaat, kan er een zwangerschap ontstaan.
In het kort
[Tekst loopt door onder de afbeelding]
Astrid Bokhorst
Medewerker Advies & Toerusting
Ali van Dijk
Medewerker Advies & Toerusting
Rineke Heij
Medewerker Advies & Toerusting
Susanne Postma
Medewerker Advies & Toerusting
Ivf (de afkorting voor in vitro fertilisatie) wordt ook wel reageerbuisbevruchting genoemd. Bij reageerbuisbevruchting vindt de bevruchting buiten het lichaam van de vrouw plaats. De zaadcel van de man en de eicel van de vrouw worden in een laboratorium onder de juiste omstandigheden bij elkaar gebracht waardoor er bevruchting van de eicel plaats vindt.
Om de eicel van de vrouw in het laboratorium te kunnen bevruchten, moet de vrouw eerst hormonen gebruiken zodat er eicellen rijpen in haar lichaam. Vervolgens kunnen deze eicellen via een punctie uit de eierstokken gehaald worden. De man moet zijn zaad geven, wat vervolgens bewerkt wordt zodat het beste zaad overblijft. Meestal worden er meerdere eicellen bevrucht en worden de beste embryo’s geselecteerd. Eén of twee embryo’s worden uiteindelijk in de baarmoeder geplaatst. De andere embryo’s worden vaak ingevroren voor een eventuele volgende poging.
Ivf kan een optie zijn wanneer een zwangerschap niet via de natuurlijke weg tot stand kan komen. Afhankelijk van de oorzaak van verminderde vruchtbaarheid zijn er eventueel ook andere behandelingen mogelijk. Als deze niet mogelijk zijn of zonder resultaat blijven, kan de gynaecoloog een stel wijzen op ivf.
Bij ivf worden eicellen en zaadcellen bij elkaar gebracht in een kweekschaaltje, waarna zaadcellen vervolgens kunnen binnendringen in de eicellen.
Er kunnen situaties zijn dat zaadcellen niet zelf in de eicel kunnen binnendringen. In dat geval is ICSI (intracytoplasmatische spermainjectie) een mogelijkheid. Bij deze methode wordt een zaadcel kunstmatig in een eicel naar binnen gebracht. In beide gevallen is het doel dat de celkernen van eicel en zaadcel samensmelten en er een uniek nieuw individu ontstaat.
Als we het hebben over ivf, dan hebben we te maken met ouders die een grote kinderwens hebben. Zo’n wens kan heel sterk zijn. Diverse ervaringsverhalen laten daar iets van zien. Bij ivf hebben we ook te maken met het ontstaan van nieuw menselijk leven.
De samensmelting van eicel en zaadcel is het unieke begin van ons mens-zijn. Vanuit de Bijbel wordt duidelijk dat er vanaf het eerste begin bij de bevruchting een leven is ontstaan wat we niet mogen vernietigen. Uit respect voor de Schepper van dat leven is het belangrijk om dit heel prille levensbegin te beschermen.
Deze belangrijke aspecten van ivf, maken dat er bij ivf verschillende dilemma’s naar voren komen waar goed over nagedacht moet worden. We bespreken ze hieronder op een rij:
– Visie op het levensbegin en embryoverlies
– Het ivf-traject is zwaar en kan gezondheidsrisico’s met zich meebrengen.
– Hoe natuurlijk is het om pril door God gegeven leven, – soms jaren – door invriezen stil te zetten in de ontwikkeling?
– Mag je kinderen krijgen loskoppelen van de intieme omgang tussen man en vrouw?
Visie op het levensbegin
De NPV vind een embryo vanaf de conceptie beschermwaardig. Een groot bezwaar bij ivf is dan ook dat er embryo’s verloren kunnen gaan. Dit kan komen omdat sommige embryo’s van onvoldoende kwaliteit zijn, of omdat er soms embryo’s ontstaan die niet teruggeplaatst worden. Bijvoorbeeld omdat ze van onvoldoende kwaliteit zijn of omdat er meer embryo’s ontstaan zijn dan dat er teruggeplaatst worden. Deze embryo’s worden soms ingevroren, gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, gedoneerd en/of vernietigd.
Bij het invriezen van embryo’s is veelal de intentie ze later terug te plaatsen. Een belangrijke kanttekening hierbij is dat een deel van de embryo’s sterft bij het ontdooien. Ook kan er een situatie ontstaan dat een terugplaatsing niet meer mogelijk is. Dit kan je voor grote vragen stellen wat te doen met dit prille leven.
Het gebruik van hormonen, de punctie, het terugplaatsen van het embryo en de tegenvallers als er geen zwangerschap ontstaat, kunnen zwaar zijn. Daarnaast zijn er ook gezondheidsrisico’s voor zowel de vrouw als het kind. Een voorbeeld van een risico bij de vrouw is overmatige vergroting van de eierstokken als gevolg van de hormoonbehandeling. Het kindje heeft een licht verhoogd risico op een laag geboortegewicht. De gezondheidseffecten op lange termijn voor kinderen na ivf worden op dit moment goed onderzocht. De eerste resultaten zijn vooral geruststellend. Wel lijken ivf kinderen vaker een hogere bloeddruk en verstoorde suikerhuishouding te hebben, maar ook hierin is nog meer onderzoek nodig. Het is belangrijk om als stel te spreken over deze risico’s. Ook met de arts. Welke risico’s zijn volgens jullie verantwoord? En wat doet dit traject met jullie relatie?
Bij een ivf-traject zijn er soms meerdere goede embryo’s. Eén (soms twee) embryo wordt teruggeplaatst in de baarmoeder. De andere goede embryo’s kunnen worden ingevroren en later worden gebruikt, als de eerste poging bijvoorbeeld niet slaagt. Dit invriezen kan tot jaren duren. De ontwikkeling van een embryo wordt op die manier heel lang tot stilstand gebracht. En wie zegt dat de medische of gezinsomstandigheden tijdens de periode van het invriezen niet ingrijpend wijzigen, waardoor terugplaatsing niet meer mogelijk is?
Als stel zou je kunnen bespreken met de arts dat je niet wilt dat er embryo’s verloren gaan. Dan zouden er maar één of twee eicellen bevrucht moeten worden en beide embryo’s zouden teruggeplaatst moeten worden. Maar niet elke arts zal hieraan mee willen werken. De procedure is namelijk kostbaar. En embryo’s van onvoldoende kwaliteit kunnen niet zomaar teruggeplaatst worden. Het is belangrijk om te weten dat de slagingskans van deze procedure soms een reden kan zijn om af te zien van deze manier van behandelen. Dit hangt samen met de onderliggende oorzaak van de verminderde vruchtbaarheid.
Er is een beperkt aantal klinieken in Nederland bekend die – onder voorwaarden – met deze wens van met name christelijke stellen meegaat.
Bij ivf vindt bevruchting buiten het lichaam van de vrouw plaats. Het kindje ontstaat niet meer vanuit de directe gemeenschap tussen man en vrouw. Christenen maken hierin verschillende afwegingen. In (onder andere) de rooms-katholieke traditie beantwoordt men de vraag ‘Mag je het krijgen van kinderen loskoppelen van de intieme omgang tussen man en vrouw?’ ontkennend.
Het krijgen van kinderen is in die visie onlosmakelijk verbonden met het jezelf geven aan elkaar. In het protestantse denken is er meer ruimte om deze twee van elkaar te onderscheiden. In deze lijn van denken worden vruchtbaarheidsbehandelingen gezien als het gebruik maken van middelen die God ons gegeven heeft in de gebrokenheid van het leven. Zoals dat ook het geval is bij andere gezondheidsproblematiek.
Het is binnen die visie ethisch gezien te verantwoorden om de technische mogelijkheden te benutten om kinderen te krijgen.
Ivf in een bredere context
De mogelijkheid van ivf heeft voor sommigen een diep gekoesterde wens helpen vervullen. Toch is het goed om te beseffen dat ivf als techniek een deur geopend heeft naar allerlei controversiële toepassingen. Denk bijvoorbeeld aan het kweken van embryo’s om onderzoek mee te doen of het hoogtechnologisch draagmoederschap. Ivf opent ook een mogelijkheid om zaadcellen of eicellen van een donor te gebruiken, zelfs nog op late leeftijd. Lees hier meer over op de pagina over eicel-/zaadceldonatie. Dit alles laat zien dat de komst van deze techniek veel ethisch gevoelige zaken op tafel legt.
De NPV zet zich al ruim veertig jaar in voor de zorg voor het leven. Vanuit christelijk patiëntenperspectief zijn wij dé vraagbaak voor al jouw ethische vragen. Je kunt met deze vragen bij ons terecht voor een deskundig en persoonlijk advies. Dat kan in een vorm die bij jou/jullie past, zowel digitaal als persoonlijk. Digitaal kan je denken aan de online keuzehulp 'Omgaan met verminderde vruchtbaarheid', de chat en de mogelijkheid om via Teams samen iemand te spreken over je persoonlijke vragen. Daarnaast is er de NPV-Advieslijn (zie hieronder). Wij beschikken over veel inhoudelijke informatie en een uitgebreid netwerk, waarmee we je van dienst kunnen zijn.
Je hebt na het lezen van deze pagina misschien nog wel vragen over jouw persoonlijke situatie. Bijvoorbeeld:
Deze vragen kun je stellen aan de NPV-Advieslijn. Jouw persoonlijke situatie staat dan centraal.
Wil je jezelf eerst nog meer inlezen? Kijk dan onder het kopje Meer weten.
03 april 2025
Een onvervulde kinderwens is verdrietig. Het is invoelbaar dat mensen met een sterke kinderwens draagmoederschap als een oplossing zien. Maar een op zichzelf legitieme wens kan niet tegen elke prijs worden gerealiseerd. Zeker niet als daar ook anderen bij betrokken zijn. Vanuit dit perspectief reageert de NPV met een brief aan de Tweede Kamer op het WODC-rapport ‘Het gedragen kind, prevalentie en praktijk van draagmoederschap in Nederland’.
13 maart 2025
Reactie van de NPV op het wetsvoorstel ‘Wijziging van de Embryowet naar aanleiding van de derde wetsevaluatie.’
Voor de NPV is een belangrijk uitgangspunt dat menselijk leven niet puur instrumenteel te benutten is maar intrinsiek waardevol in zichzelf is. Wanneer menselijk leven valt in handen van bedenkers en makers en verwordt tot realisaties en creaties, schaadt dit de fundamentele en universele menselijke waardigheid. Wetenschappelijk onderzoek mag hoogstaande doelen hebben, ten dienste van de mens, maar niet ten koste van de mens.
06 maart 2025
Reactie van de NPV op het ‘Voorstel van wet van de leden Paternotte en Bevers tot wijziging van de Embryowet in verband met de afschaffing van het tijdelijk verbod op het doen ontstaan van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek.’
De NPV is er om u van goede informatie te voorzien. Wilt u ons helpen om daar ook in de toekomst mee door te kunnen gaan?
