Wat zijn de regels voor een abortus?

In Nederland is abortus in principe strafbaar, tenzij er is voldaan aan een aantal voorwaarden. Deze voorwaarden staan in de Wet afbreking zwangerschap (Waz). Er moet onder andere aan het volgende zijn voldaan:

• De abortus wordt uitgevoerd door een arts in een ziekenhuis of kliniek die een speciale vergunning heeft.
• Het ongeboren kind is nog niet levensvatbaar (24 weken).
• De vrouw heeft een onontkoombare noodsituatie.
• Er is informatie gegeven over alternatieve mogelijkheden.
• De vrouw doet haar verzoek vrijwillig en heeft dit zorgvuldig overwogen, ‘in het besef van haar verantwoordelijkheid voor ongeboren leven en van de gevolgen voor haarzelf en de haren’.

Als de vrouw het verzoek heeft gedaan, krijgt ze eerst 5 dagen om er nog een keer goed over na te denken. We noemen dit ook wel de beraad- of bedenktermijn. Pas na die 5 dagen mag de abortus worden uitgevoerd.

De wet stelt dus best strenge voorwaarden. Maar in de praktijk is het de vrouw zelf die oordeelt of er echt sprake is van een onontkoombare noodsituatie en of zij voldoende rekening houdt met haar verantwoordelijkheid voor het ongeboren leven dat in haar groeit. In feite wordt abortus om elke reden uitgevoerd als de vrouw dat wil. De arts geeft hier geen oordeel over. Een medische reden mag dus niet tot langer in de zwangerschap dan een sociale reden, bijvoorbeeld.

Na een aantal jaar wordt een wet geëvalueerd: werkt deze nog goed en voldoet die aan het doel? Met de Wet afbreking zwangerschap is dit twee keer gebeurd. In 1984 trad de wet in werking, in 2005 en 2020 is de wet geëvalueerd. Lees hier meer over de evaluatie van 2020.

Hoe gaat een abortus?

Er zijn verschillende manieren om een zwangerschap af te breken. Het verschil heeft te maken met hoe oud het kindje is.

• Tot 9 weken zwangerschap kan de vrouw kiezen voor ‘de abortuspil’. De abortuspil bestaat uit meerdere tabletten. De eerste tablet blokkeert de werking van het hormoon progesteron, waardoor de zwangerschap niet meer door kan gaan. Een aantal dagen later moet de vrouw vier tabletten vaginaal inbrengen. Deze tabletten zorgen dat de baarmoeder gaat samentrekken. Hierdoor worden het embryo en baarmoederslijmvlies uitgestoten.
• Tot 13 weken zwangerschap is zuigcurettage een gebruikelijke behandeling. Dit wordt ook wel vacuümaspiratie genoemd. Hierbij zuigt de arts de baarmoeder met een vacuümpomp met een buisje leeg.
• Vanaf 13 tot 24 weken wordt het ongeboren kind met een abortustang verwijderd. Daarna wordt zuigcurettage gedaan om de baarmoeder verder leeg te maken.
• Vanaf 13 tot 24 weken kan een bevalling ook worden opgewekt met prostaglandinen. Het ongeboren kind sterft tijdens of snel na de geboorte.

De levensvatbaarheidsgrens

Abortus mag in Nederland tot het kindje levensvatbaar is. In 1984 kon een kindje vanaf 26 weken overleven. De grens voor abortus is toen op 24 weken zwangerschap gezet. Inmiddels zijn er betere behandelmogelijkheden voor te vroeg geboren kinderen. Nu worden ze al vanaf 24 weken behandeld. De abortusgrens is echter niet omlaaggegaan. Bij 24 weken zwangerschap kan de vrouw het kindje al een paar weken voelen bewegen. Het kindje zelf kan al horen, zien, slikken en veel meer.

Nederland is het enige land in de Europese Unie waar abortus tot dit aantal weken mag worden uitgevoerd. In alle andere landen is de grens lager, vaak 12 weken.

Uit onderzoek in 2020 blijkt dat 47% van de Nederlanders niet weet tot hoeveel weken abortus mag worden uitgevoerd. Van de mensen die wel een antwoord invulden, gaf slechts 14% het goede antwoord. Het meest gegeven antwoord was 12 weken. 37% van de deelnemers vindt dat de grens verlaagd moet worden, tegenover 22% die dit niet vindt. De rest is neutraal of heeft geen mening.

Kostbaar leven

God geeft ons het leven en Hij vindt het leven kostbaar. Uit verschillende Bijbelgedeelten blijkt dat dit ook geldt voor het ongeboren leven. Denk bijvoorbeeld aan Psalm 139 en Jeremia 1:5. God kent ieder mens, al terwijl wij in de baarmoeder gevormd worden. Op dezelfde manier moeten wij het leven kostbaar achten en ervoor zorgen. Dit kan niet samengaan met abortus, waarbij het leven van een kwetsbaar, ongeboren kind abrupt wordt afgebroken.

Oog hebben voor nood

Tegelijk is het belangrijk om te beseffen dat veel vrouwen niet zomaar voor een abortus kiezen. Ze kunnen moeilijke omstandigheden hebben of een verdrietige voorgeschiedenis. Soms is er seksueel geweld in het spel. Als samenleving moeten we ons ervoor inzetten om onbedoeld zwangere vrouwen zoveel mogelijk te helpen. Vrouwen kiezen meestal vanwege sociale redenen voor een abortus. Voor een buitenstaander is het moeilijk in te schatten hoe zwaar die sociale redenen wegen. Maar een terechte vraag is of abortus de beste oplossing is voor deze problemen. Kun je moeder en kind niet op een alternatieve manier helpen, zodat je het pijnpunt aanpakt én het kind toch geboren kan worden? De NPV vindt het belangrijk om zich daarvoor in te zetten.

Abortus om medische redenen

Met een abortus om medische reden kunnen twee dingen bedoeld worden. Als eerste dat het ongeboren kind een aandoening heeft. Deze aandoening kan levensbedreigend zijn, maar dat hoeft niet. Ieder leven is kostbaar, of het nu gezond is of een beperking heeft. Daarom is een aandoening geen gerechtvaardigde reden voor abortus. Soms wordt verwacht dat een kindje nog tijdens de zwangerschap of snel na de geboorte zal overlijden. Een heel verdrietige situatie! Toch kan het ook in deze gevallen juist waardevol zijn om de zwangerschap uit te dragen.

Een tweede medische reden is dat de zwangerschap het leven van de moeder bedreigt. Onze opvattingen over deze ontzettend moeilijke situatie vindt u hier.

Eerlijke informatie

Om negatieve gevolgen na een abortus te vermijden, moeten vrouwen voor de abortus zo goed mogelijk voorgelicht worden. Het bespreken van alternatieven voor abortus is hier een belangrijk voorbeeld van. Dit is ook een eis van de wet. Maar slechts 42% van de abortusartsen bespreekt deze alternatieven ‘meestal of altijd’ met de vrouw. De NPV vindt dat iedere vrouw deze alternatieven zou moeten kennen en overwegen. Vrouwen weten nu misschien niet eens welke hulp er beschikbaar is als zij toch hun ongeboren kind houden.