Morfine is een sterke pijnstiller. Na een operatie, bij een ernstige ziekte of bij benauwdheid wordt morfine vaak voorgeschreven. Er zijn veel verschillende manieren waarop morfine kan worden toegediend. Door morfine ervaart iemand minder pijn, maar het is wel een sterk middel. Op deze pagina kunt u daarom meer informatie over morfine vinden.
In het kort
Astrid Bokhorst
Medewerker Advies & Toerusting
Ali van Dijk
Medewerker Advies & Toerusting
Rineke Heij
Medewerker Advies & Toerusting
Susanne Postma
Medewerker Advies & Toerusting
Morfine en morfine-achtige stoffen zijn sterke pijnstillers die worden voorgeschreven bij ernstige pijn of bij benauwdheid. Morfine bestaat in verschillende vormen:
Als iemand een infuus met morfine krijgt, geldt soms dat de patiënt zelf meer morfine kan toedienen als hij pijn heeft. In dat geval is een speciaal infuuspompje zo afgesteld dat te veel morfine (overdosering) niet mogelijk is.
Morfine en morfine-achtige medicijnen zorgen ervoor dat de pijngrens sterk verhoogd wordt. Het pijnsignaal komt minder hard aan in de hersenen, waardoor je minder pijn ervaart.
In Nederland wordt vaker morfine gebruikt dan vroeger. Artsen wachten tegenwoordig minder lang met het voorschrijven van morfine. Morfine of medicatie die daarop lijkt, wordt ingezet als andere pijnstillers niet meer goed werken of als iemand last heeft van kortademigheid.
Tussen 2010 en 2019 steeg het morfinegebruik in Nederland met 36 procent. Dat komt door de vergrijzing, maar ook omdat er maatschappelijk en medisch meer aandacht is voor pijnbestrijding.
Er zijn verschillende manieren waarop morfine wordt gebruikt. De (huis)arts kan bepalen welke variant het beste bij een bepaalde patiënt of ziekte past. Hij kan ook meer vertellen over de bijwerkingen.
Mensen zijn vaak bang dat je verslaafd kunt raken aan morfine of dat je er suf van wordt. Tijdens de eerste dagen van het gebruik van morfine kan er sufheid optreden. Maar na een paar dagen is de patiënt aan de morfine gewend. De sufheid verdwijnt dan als het goed is weer. Als morfine in de juiste dosering gebruikt wordt om pijn of benauwdheid te bestrijden, is morfine niet verslavend. Bij een verkeerde dosis kan morfine wel een verslavende werking hebben. Als u vragen heeft over de bijwerkingen, stel deze dan gerust aan uw arts. Hij of zij kan goed inschatten wat u precies nodig heeft.
Morfine is een goed middel tegen pijn en benauwdheid, maar geen geschikt medicijn om onrust te bestrijden die in de stervensfase kan optreden. Daarvoor zijn andere middelen beschikbaar. Datzelfde geldt ook als de arts het bewustzijn van een patiënt wil verlagen, zodat de patiënt minder van de pijn hoeft mee te maken. Dit wordt palliatieve sedatie genoemd. Hiervoor is morfine ook geen geschikt middel.
Veel patiënten en hun naasten vragen zich af wat de werking van morfine is en of dit wel een goede behandeling is. In dit filmpje beantwoordt huisarts Mark Pul de belangrijkste vragen over morfine.
Bekijk je het vanuit de christelijke ethiek, dan is morfine een goed medicijn als het op de juiste manier gebruikt wordt. Het middel helpt mensen om hun klachten te kunnen dragen. Morfine kan ervoor zorgen dat iemand meer welzijn ervaart. Dat geldt voor mensen die een chronische ziekte hebben, maar ook voor mensen in de laatste levensfase.
In elke levensfase moet het gaan om het welzijn van de patiënt. Morfine kan daarvoor een goed middel zijn. Net als bij andere behandelingen vraagt de toediening van morfine om expertise van de professional. Ook als er gekozen wordt voor het ophogen van morfine in de stervensfase moet welzijn het uitgangspunt zijn. Hier gaat het om in elke levensfase.
Wanneer morfine op de juiste wijze wordt gedoseerd in relatie tot de klachten, is er geen sprake van een levensbekortend effect.
Ook psychosociale of pastorale zorg kan van groot belang zijn om pijn tegen te gaan. Goede zorg heeft oog voor de hele mens. Soms kan een gesprek of een gebed met de patiënt verlichting geven die een medicijn niet kan bieden.
Morfine is de afgelopen jaren in het nieuws geweest omdat de vraag rees of dit medicijn gebruikt werd als verkapte euthanasie. Wanneer we vanuit het grotere maatschappelijke plaatje kijken, zien we dat er inderdaad een grijs gebied bestaat tussen levensbeëindigend handelen en symptoombestrijding in de laatste levensfase. Naast morfine steeg ook het gebruik van het middel Dormicum (een geschikt middel voor palliatieve sedatie) de afgelopen jaren fors. Het is terecht dat er onderzoek wordt uitgevoerd naar deze stijging.
Zoals eerder genoemd leidt morfinegebruik volgens richtlijnen niet tot levensbekorting. Toch zien we dat pijnbestrijding in 3% van de gevallen ingezet wordt met mede het doel om het leven van mensen te verkorten. Ook blijkt dat er in sommige gevallen een hogere dosering morfine gegeven wordt dan nodig is om pijn te bestrijden. Goede communicatie met uw arts over het doel van het morfinegebruik is altijd belangrijk. Stel gerust uw vragen!
De NPV helpt u graag als u vragen heeft over morfine. Neem gerust contact op met de NPV-Advieslijn,
Morfine kan als medicijn een belangrijke rol spelen in de fase van het levenseinde. Het document ‘Denklijnen bij moeilijke behandelkeuzes’ kan helpen om tot goede keuzes te komen waar het behandelbeslissingen betreft.
Rondom het levenseinde zijn er echter nog vele andere zaken die een rol kunnen spelen. Meer informatie hierover kunt u vinden in onze keuzehulp ‘Tijdig nadenken over het levenseinde’.
Voor deze vragen kunt u contact opnemen met de NPV-Advieslijn, zo nodig 24 uur per dag, 7 dagen per week.
NPV-Advieslijn
17 januari 2022
Als iemand worstelt met rouw om verlies van gezondheid of een geliefde, kan elke dag een deprimerende ‘Blue Monday’ zijn. De getroffenen hebben troost en steun nodig, maar lang niet iedereen weet goed hoe ze op pijn en verdriet moeten reageren. In reactie op het advies ‘Stervelingen. Beter samenleven met de dood’ van de Raad Volksgezondheid & Samenleving, hebben ervaringsdeskundigen Peter van den Berg en Pauline Aalbers-Blankenstijn de notitie ‘Van snappen naar proberen te begrijpen’ opgesteld. Ze willen hiermee een bijdrage leveren aan het gesprek in de samenleving, zodat we met elkaar leren luisteren en spreken over lijden, verlies en rouw. Op 17 januari 2022 is deze notitie aangeboden aan Diederik van Dijk, directeur van de NPV-Zorg voor het leven.
18 augustus 2021
In veel landen in Europa wordt er stevig gediscussieerd over euthanasie en het legaliseren daarvan. Vaak kijkt men naar Nederland: het eerste land ter wereld dat euthanasie legaliseerde. ‘Het goede voorbeeld’ van een samenleving waarin euthanasie een plek heeft gekregen. Maar veel beleidsmakers en andere partijen staan nog maar aan het begin van dit debat. Om ervoor te zorgen dat zij geïnformeerde beslissingen kunnen nemen over euthanasiekwesties in hun land geeft deze brochure meer informatie over de Nederlandse euthanasiepraktijk: hoe is deze ontstaan en hoe ziet ze er nu uit? Welke lessen kunnen er worden getrokken? De European Christian Political Movement (ECPM) en de NPV-Zorg voor het leven hebben allebei hun eigen expertise op dit terrein. ECPM heeft jarenlange politieke ervaring, de NPV houdt zich al jarenlang bezig met het doordenken van medisch-ethische kwesties, zoals euthanasie. De brochure is in het Engels geschreven. Hieronder vindt u een vertaling van het voorwoord en een link om de brochure te downloaden.
27 november 2020
Diep demente patiënten met een wilsverklaring kunnen met de nieuwe euthanasiecode gemakkelijker euthanasie krijgen. Daarmee ontkennen we hun blijvende waardigheid. Dat schrijven Diederik van Dijk en Yvonne Geuze, respectievelijk directeur en beleidsadviseur bij NPV – Zorg voor het leven.
De NPV is er om u van goede informatie te voorzien. Wilt u ons helpen om daar ook in de toekomst mee door te kunnen gaan?
