Morfine

Morfine is een sterke pijnstiller. Na een operatie, bij een ernstige ziekte of bij benauwdheid wordt morfine vaak voorgeschreven. Er zijn veel verschillende manieren waarop morfine kan worden toegediend. Door morfine ervaart iemand minder pijn, maar het is wel een sterk middel. Op deze pagina kunt u daarom meer informatie over morfine vinden.


In het kort 

  • Morfine en morfine-achtige medicijnen zorgen ervoor dat de patiënt minder pijn of benauwdheid ervaart.
  • Artsen schrijven tegenwoordig sneller morfine voor.
  • Morfine is een verantwoord medicijn als dit volgens de richtlijnen gebruikt wordt.
  • Heb je behoefte aan een lezing, toerusting of aan een boek of brochure over dit onderwerp? Ga naar de NPV-Academie!
Morfine

Informatie

Wat is morfine?

Morfine en morfine-achtige stoffen zijn sterke pijnstillers die worden voorgeschreven bij ernstige pijn of bij benauwdheid. Morfine bestaat in verschillende vormen:

  • pil (tablet of capsule)
  • zetpil
  • morfinepleister
  • drankje
  • spray
  • injectie
  • infuus

Als iemand een infuus met morfine krijgt, geldt soms dat de patiënt zelf meer morfine kan toedienen als hij pijn heeft. In dat geval is een speciaal infuuspompje zo afgesteld dat te veel morfine (overdosering) niet mogelijk is.

Hoe werkt morfine?

Morfine en morfine-achtige medicijnen zorgen ervoor dat de pijngrens sterk verhoogd wordt. Het pijnsignaal komt minder hard aan in de hersenen, waardoor je minder pijn ervaart.

Morfinegebruik in Nederland

In Nederland wordt vaker morfine gebruikt dan vroeger. Dit is deels te verklaren door de vergrijzing, maar ook door de toegenomen aandacht voor pijnbestrijding. Artsen wachten tegenwoordig minder lang met het voorschrijven van morfine. Morfine of medicatie die daarop lijkt, wordt ingezet als andere pijnstillers niet meer goed werken of als iemand last heeft van kortademigheid.

Welke bijwerkingen heeft morfine?

Er zijn verschillende manieren waarop morfine wordt gebruikt. De (huis)arts kan bepalen welke variant het beste bij een bepaalde patiënt of ziekte past. Hij kan ook meer vertellen over de bijwerkingen.

Mensen zijn vaak bang dat je verslaafd kunt raken aan morfine of dat je er suf van wordt. Tijdens de eerste dagen van het gebruik van morfine kan er sufheid optreden. Maar na een paar dagen is de patiënt aan de morfine gewend. De sufheid verdwijnt dan als het goed is weer. Als morfine in de juiste dosering gebruikt wordt om pijn of benauwdheid te bestrijden, is morfine niet verslavend. Een andere angst van mensen is dat morfine een levensbekortend effect zou hebben. Daarover geldt dat wanneer morfine op de juiste wijze wordt gedoseerd in relatie tot de klachten, er geen sprake is van een levensbekortend effect.

Als u vragen heeft over de bijwerkingen, stel deze dan gerust aan uw arts. Hij of zij kan goed inschatten wat u precies nodig heeft.

Morfine bij het sterven

Morfine is een goed middel tegen pijn en benauwdheid, maar geen geschikt medicijn om onrust te bestrijden die in de stervensfase kan optreden. Daarvoor zijn andere middelen beschikbaar. Datzelfde geldt ook als de arts het bewustzijn van een patiënt wil verlagen, zodat de patiënt minder van de pijn hoeft mee te maken. Dit wordt palliatieve sedatie genoemd.

Is morfine een goed middel?

Veel patiënten en hun naasten vragen zich af wat de werking van morfine is en of dit wel een goede behandeling is. In dit filmpje beantwoordt huisarts Mark Pul de belangrijkste vragen over morfine.

Opvattingen

Wat vindt de NPV van het gebruik van morfine?

Welzijn staat centraal

In elke levensfase moet het gaan om het welzijn van de patiënt. Morfine kan een goed middel zijn om klachten te kunnen dragen en welzijn te verhogen. Net als bij andere behandelingen vraagt de toediening van morfine om expertise van de professional.  Ook als er gekozen wordt voor het ophogen van morfine in de stervensfase moet welzijn het uitgangspunt zijn. Hier gaat het om in elke levensfase.

Wanneer morfine op de juiste wijze wordt gedoseerd in relatie tot de klachten, is er geen sprake van een levensbekortend effect.

Ook psychosociale of pastorale zorg kan van groot belang zijn om pijn tegen te gaan. Goede zorg heeft oog voor de hele mens. Soms kan een gesprek of een gebed met de patiënt verlichting geven die een medicijn niet kan bieden.

Opvattingen

Morfine en euthanasie

Morfine is de afgelopen jaren in het nieuws geweest omdat de vraag rees of dit medicijn gebruikt werd als verkapte euthanasie. Wanneer we vanuit het grotere maatschappelijke plaatje kijken, zien we dat er inderdaad een grijs gebied bestaat tussen levensbeëindigend handelen en symptoombestrijding in de laatste levensfase. Naast morfine steeg ook het gebruik van het middel Dormicum (een geschikt middel voor palliatieve sedatie) de afgelopen jaren fors. Het is terecht dat er onderzoek is uitgevoerd naar deze stijging.

Zoals eerder genoemd leidt morfinegebruik volgens richtlijnen niet tot levensbekorting. Toch zien we dat pijnbestrijding in 2021 in 5% van de gevallen ingezet werd met mede het doel om het levenseinde te bespoedigen. Soms wordt een hogere dosering gegeven dan nodig is om de pijn te bestrijden. Goede communicatie met uw arts over het doel van het morfinegebruik is altijd belangrijk. Stel gerust uw vragen!

Hulpaanbod

Informatie

Morfine kan als medicijn een belangrijke rol spelen in de fase van het levenseinde. Het document ‘Denklijnen bij moeilijke behandelkeuzes’ kan helpen om tot goede keuzes te komen waar het behandelbeslissingen betreft.

Keuzehulp

Rondom het levenseinde zijn er echter nog vele andere zaken die een rol kunnen spelen. Meer informatie hierover kunt u vinden in onze keuzehulp ‘Tijdig nadenken over het levenseinde’.

NPV-Advieslijn

De NPV helpt u graag als u vragen heeft over morfine. Neem gerust contact op met de NPV-Advieslijn. U kunt chatten via het scherm onderin deze pagina of bellen met de NPV- Advieslijn: (0318) 54 78 88.

"Er werd écht met mij meegedacht!"

Of morfine een goede behandeling is, kan verschillen per situatie. Ook de bijwerkingen van morfine kunnen voor iedereen anders zijn. Misschien herkent u een van deze vragen:

  • Mijn moeder heeft erge last van benauwdheid en de arts adviseert morfine. Is dat verantwoord?
  • Ik vraag me af of het gebruik van morfine het leven van mijn moeder bekort. Is dat zo?
  • De arts heeft de hoeveelheid morfine verhoogd. Wordt dit niet gebruikt als een verkapte vorm van euthanasie?
  • Ik ben bang dat ik suf word van morfine. Is dat zo?

Voor deze vragen kunt u contact opnemen met de NPV-Advieslijn, zo nodig 24 uur per dag, 7 dagen per week.

NPV-Advieslijn

Gerelateerde nieuwsberichten

NPV uitgenodigd bij Family7

12 maart 2024

NPV uitgenodigd bij Family7

Op maandag 5 februari jl. overleed voormalig minister-president Dries van Agt. Hij stierf, samen met zijn vrouw Eugenie, door euthanasie. Steeds vaker kiezen mensen voor euthanasie.

NPV kijkt terug op een boeiende jubileumavond

11 maart 2024

NPV kijkt terug op een boeiende jubileumavond

Vrijwilligersdag 2024

06 maart 2024

Vrijwilligersdag 2024

Dinsdag 27 februari . kwamen 25 vrijwilligers van de Nederlandse Patiënten Vereniging bijeen in “de Ark” in Lopikerkapel voor de vrijwilligersdag.