Elise van Hoek
Manager Onderzoek & Beleid
17 mei 2024
Het huidige geboortecijfer is met 1,43 kinderen per vrouw nog nooit zo laag geweest. Dit komt doordat het aantal vrouwen zonder kind toeneemt; het gemiddeld aantal kinderen per moeder daalt niet. Die dalende trend is al jaren gaande, maar lijkt op dit moment vooral veroorzaakt door jonge vrouwen zonder diploma.
Kinderloos
Vrijwel alle twintigers dromen ervan om ooit vader of moeder te worden. Toch is de realiteit dat velen, ondanks een kinderwens, geen kinderen krijgen. Er zijn omstandigheden waarin kinderloosheid onvermijdelijk is, terwijl kinderen wel erg gewenst zijn. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij ziekte of handicap, of als er geen man of vrouw in beeld is. Hoe diep een kinderwens kan gaan, blijkt uit een toename van vrouwen die eicellen laat invriezen. Zij kunnen dan op een later moment de ingevroren ‘jonge’ eicellen gebruiken. Er is een stille opmars van vrouwen die na hun veertigste een eerste kind krijgen, dankzij de medische wetenschap. Maar bij een toenemend aantal wordt een kinderwens niet vervuld.
Politiek?
Er blijkt een duidelijke samenhang te zijn tussen het hebben van kinderen en iets vinden van het krijgen van kinderen. Denk bijvoorbeeld aan opvattingen over het krijgen van kinderen, de combinatie van werk en zorg of over vrijheid. Zo vinden bijvoorbeeld kinderloze vrouwen dat je veel vrijheid moet inleveren als je kinderen hebt. Oudere vrouwen of vrouwen met meer dan twee kinderen hebben minder moeite met een man als kostwinner dan kinderloze vrouwen. Boeiende informatie voor politici en beleidsmakers. In een toenemend aantal landen maken zij zich druk over een dalend kindertal. Zelfs de Franse president Macron – toch niet bekend als een conservatief politicus – lanceert een plan om het kindertal in Frankrijk te vergroten. Hij wil onder andere meer financiële steun geven aan jonge ouders. Opvallend is zijn pleidooi voor een ‘bezoekplicht’ voor vaders die anders uit beeld raken bij hun kinderen.
Bestaanszekerheid
Er is niet één oorzaak aan te wijzen waarom kinderen uitblijven. Waar bestaanszekerheid ontbreekt, durven velen geen kind te krijgen. De sociale en maatschappelijke onzekerheid waar we ons in bevinden, kan er zelfs toe bijdragen dat een zwangerschap wordt afgebroken. Het aantal abortussen in Nederland is in 2022 met 14,7 procent gestegen tot in totaal ongeveer 35.000, het hoogste aantal sinds 1986. Nog nooit was het aantal abortussen zo hoog. Helaas ontbreekt politieke urgentie de oorzaak te onderzoeken.
Onbereikbaar
Toch lijkt ook in Nederland langzamerhand meer politieke openheid te groeien dat aandacht voor kinderen – en achter hen de ouders – niet onbelangrijk is. Investeren in kinderen is investeren in de toekomst. Waar onze moeders en oma’s bijna als vanzelfsprekend moeder konden worden, is dat voor heel veel vrouwen van nu een moeilijke, zo niet onbereikbare, droom geworden. Laten we daar de schijnwerper eens op zetten en ons afvragen of dat een gewenste ontwikkeling is.
