Chris Develing
Beleidsadviseur Onderzoek & Beleid
22 december 2022
Onlangs prijkte er in het NRC een uitgebreid verslag van twee journalisten die een week meeliepen bij abortusklinieken. De aandacht voor hun werk was overwegend positief. Naast nieuwe inzichten gaf het mij toch een nasmaak. Op ethisch vlak blijven er vraagtekens staan.
Het verslag biedt de lezer een inkijkje in het reilen en zeilen bij abortusklinieken. ‘Hulpverlening aan vrouwen’, noemden de artsen het zelf. Afgaand op de eerste beschrijvingen is er ook daadwerkelijk sprake van een bepaalde zorg voor de vrouwen: er wordt in de klinieken goed gelet op de vrouwen die voor een behandeling binnenkomen. Is het haar eigen keuze, en niet stiekem die van haar partner? Staat de vrouw honderd procent achter haar keuze, of is er twijfel? De artsen en medewerkers houden deze vragen continu in het achterhoofd, zo valt uit de interviews op te maken.
Een handje, een voetje, een ribbenkast
Toch blijft voor mij nog altijd de hamvraag: is het werk van abortusartsen moreel te rechtvaardigen? Het verslag nam deze vraag bij me niet weg. We lezen hoe abortusarts ‘Marco’ een zwangerschap bij 17 weken afbreekt en toegeeft dit heftiger te vinden dan bij zes weken. En hoe kan het ook anders? We lezen hoe hij ‘een handje, een voetje en de ribbenkast’ bij elkaar zoekt, om vast te stellen of alles is verwijderd. NRC verhult niet dat het ‘lastig’ werk is. Een collega van deze Marco geeft aan dat iedereen die in ’het keukentje’ werkt weleens moet slikken.
Verlossing van een last?
Dit zijn geen triviale emoties. Dat maakt ze lastig te rijmen met de stellige overtuiging dat dit hulp aan vrouwen betreft. Natuurlijk, ze voelen zich geholpen. Maar waarmee precies, en tegen welke prijs? Uit de jaarrapportage weten we dat abortus om sociaaleconomische redenen ook bij 17 weken bestaat. Laten we daarom eens uitgaan van dat scenario. We kunnen doen alsof deze abortus een onnoemelijk kwaad voorkwam – of dat het kind dit zelf ook gewild zou hebben; maar wie gelooft dat nu écht? In werkelijkheid werd een vrouw verlost van iets dat zij ervoer als een grote last. En als ik, bij wijze van oefening, ver meega in de pro-keuzepolemiek: er werd hier mogelijk een kind gered van een moeizame jeugd. Maar maakt die wetenschap echt zoveel goed wanneer de arts zijn blik laat dalen op de schaal met lichaamsdelen?
Achter de deur van abortusklinieken speelt zich iets af waar het Nederlandse volk – bij gebrek aan kennis daarover – nog nauwelijks haar ethische mening over kon vormen. Misschien kan dat nu, na dit openhartige artikel in NRC. Bij het lezen van de worsteling die ook abortusartsen soms ervaren, mogen we ons allereerst afvragen waarom emoties van huiver of afkeer omtrent abortus moeten worden weggeslikt omwille van (de illusie van) volledige lichamelijke vrijheid. Want als dat zo is, is het afbreken van leven dan wel te rechtvaardigen?
Lees meer over het standpunt van de NPV over abortus
