Hannah Beijeman
Beleidsadviseur Onderzoek & Beleid
08 september 2025
Paulusma (D66) opent het tweede debat afgelopen dinsdag over het wetsvoorstel strafbaarstelling conversiehandelingen. Ze vindt het “heel belangrijk dat we vandaag een volgende stap kunnen zetten om dit verbod in te voeren”. Wat de NPV echter belangrijk vindt, is dat de volgende stap wordt gezet in het afvoeren van dit verstrekkende verbod. Met dit wetsvoorstel zou het worden verboden om iemands seksuele gerichtheid of genderidentiteit “te veranderen of te onderdrukken”.
Opmerkelijk is dat de initiatiefnemers Paulusma (D66), Becker (VVD), Westerveld (GL-PvdA), Van Nispen (SP) en Kostić (PvdD) kort voor het debat, op vrijdag, een nota van wijziging indienden om de forse kritiek over met name de reikwijdte van het voorstel wat “tegemoet” te komen. Becker geeft in de loop van het debat aan dat ze een nader advies van de Raad van State omtrent de wijziging niet nodig vindt, omdat het “geen ingrijpende wijziging” van het wetsvoorstel betreft. Met dit laatste is de NPV het eens. Het zal deze avond wederom blijken dat de kern inderdaad hetzelfde is gebleven.
Wijzigingen nog steeds subjectief
Zowel Bikker (CU) als Van Dijk (SGP) leggen er de vinger bij dat de toevoeging “stelselmatig of anderszins op indringende wijze” (handelingen verrichten) alsnog open, erg subjectieve normen zijn. Om hoeveel gesprekken zou het dan precies moeten gaan? Twee, drie? Wat voor de een als indringend kan overkomen, bijvoorbeeld door leeftijdsverschil en of maatschappelijke status, komt bij een ander niet als zodanig over. Bikker roept de indieners op om nader te definiëren wat onder “indringend” moet worden verstaan.
Mag je pedofilie ook niet onderdrukken?
Volgens Paulusma moet iedereen zijn of haar seksuele gerichtheid ongestoord kunnen beleven zonder dat die wordt onderdrukt, aldus Van Meijeren (FvD). Hij wijst erop dat het steeds over “homogenezing” gaat, maar in de wettekst die voorligt, staat “seksuele gerichtheid”. Dat is veel ruimer. Zo zouden daar volgens hem ook pedofilie, necrofilie, zoöfilie en “welke andere perversiteiten dan ook” onder kunnen vallen. Paulusma komt er niet uit. Ze antwoordt dat dit wetsvoorstel daar niet over gaat.
De NPV heeft geconstateerd dat dit wetsvoorstel daar onder andere wél over gaat. Een volledige medische exceptie (uitzondering op het verbod) voor een behandeling voor pedofilie erkennen de initiatiefnemers alleen als het gaat om BIG-geregistreerde hulpverleners.
Watchful waiting strafbaar
Six Dijkstra (NSC) haalt de wetenschapstoets aan waar de conclusie is getrokken dat een behandeling als watchful waiting bij de diagnose genderdysforie beschouwd kan worden als een onderdrukking van genderidentiteit. Van Dijk (SGP): “Uiteindelijk lijkt toch vooral één vorm van hulp toegestaan en dat is bevestiging van seksuele identiteit of genderidentiteit. Een verkenning of bevraging, stelselmatig of indringend, kan leiden tot gevangenisstraf of forse boete.”
De NPV analyseert dat dit inderdaad binnen het bereik van het wetsvoorstel valt. In principe geldt de medische exceptie voor artsen, en andere BIG-geregistreerde hulpverleners. Echter hebben de initiatiefnemers in een eerdere nota uitgelegd dat het ook daarbij wel moet gaan om “verantwoorde” beroepsuitoefening. Daarbij behoort in hun ogen dan weer niet enige behandeling waarbij kan worden gezegd dat de behandelaar de seksuele of genderidentiteit van iemand probeert te “onderdrukken”. Dit (aspect) heeft de NPV al eerder onder de aandacht gebracht in een uitgebreide juridische analyse en nadere brief aan de Tweede Kamer. De initiatiefnemers erkennen alleen een volledige medische exceptie als het gaat om BIG-geregistreerde hulpverleners die iemand behandelen voor parafilieën (zoals pedofilie) of hyperseksualiteit.
Het shockeffect van de elektroshock
Six Dijkstra (NSC) wijst erop dat elektroshocks al strafbaar zijn. Becker (VVD) erkent dit. Becker erkent ook dat veel “conversiehandelingen” al onder het strafrecht vallen en ziet het niet zitten voorbeelden te noemen van handelingen die nu nog niet strafbaar zijn maar dat wel worden als dit wetsvoorstel zou worden aangenomen.
Het valt ook de NPV op dat in de toelichting op de wijziging de initiatiefnemers toch weer opnieuw gebruik maken van de niet bewezen en al strafbare “elektroshocks” in een poging te legitimeren waarom er een verbod op zogeheten “conversiehandelingen” zou moeten komen.
Internationaal aangedreven
Becker (VVD) beaamt dat internationale organisaties een steun geweest zijn tijdens het schrijfproces. De NPV evalueert dit als een understatement. Het concept “conversietherapie” is opgebouwd en aangedreven door de Verenigde Naties. (1) De initiatiefnemers hebben dit overgenomen.
Politieke omzwaai
Wat de NPV opvalt, is dat er bij veel interrupties wordt meegegaan in het frame van de initiatiefnemers over conversietherapie. NSC, CDA en BBB, die zich bij het eerste debat vooral kritisch uitten, stellen zich ineens welwillend op. Men probeert veelal vragen te stellen en suggesties te doen om de wettekst te verbeteren, in plaats van af te wijzen. Waarschijnlijk wordt er a.s. dinsdag al over dit wetsvoorstel gestemd.
Volgens de initiatiefnemers mag genderidentiteit nooit worden gezien als ziekte, zonde, aandoening of anderszins een probleem dat kan worden opgelost. Dát is de hoofdzaak, die ondanks een “wijziging”, nog ongewijzigd blijft.
Wet strafbaarstelling… gesprekken
Paulusma begon de avond door het uitmeten van diverse voorbeelden uit pinkstergemeenten. Of men het daar nu mee eens is of niet, het strafrecht is er niet voor om kerken theologie voor te schrijven. Als “stelselmatige of anderszins op indringende wijze” (on)wenselijke praktijken strafbaar worden, dan kan de overheid scholen, bedrijven, kerken, organisaties, gezinnen, vriendschappen, hulpverleners et cetera daarop gaan uitpluizen. Dat is uiterst gevaarlijk. Maar, het is helder dat het de initiatiefnemers in de kern nog niet eens gaat over de op dinsdagavond uitgestalde voorbeelden.
De initiatiefnemers willen met de ingediende wijziging benadrukken dat er toch wel iets meer nodig is dan een “enkel” of “incidenteel” gesprek. Hiermee erkennen de initiatiefnemers dat het bij dit wetsvoorstel neerkomt op de strafbaarstelling van gesprekken. Dit werd al glashelder bij voorgaande uitlatingen: “De complexiteit bij conversiehandelingen zit hem erin dat een groot deel van de praktijk in feite bestaat uit gesprekken”, aldus de initiatiefnemers in de nota. “Wij willen niet dat mensen de mogelijkheid zouden hebben om uit te dragen dat homoseksualiteit of transgender zijn een ziekte is”, aldus Becker (VVD) dinsdagavond. Volgens de initiatiefnemers mag genderidentiteit nooit worden gezien als ziekte, zonde, aandoening of anderszins een probleem dat kan worden opgelost. Dát is de hoofdzaak, die ondanks een “wijziging”, nog ongewijzigd blijft.
“Ik vond dit een hele mooie wet, omdat het ergens over gaat en ons allen raakt”, aldus Michon-Derkzen (VVD) dinsdagavond. Wat betreft dit laatste heeft zij geen ongelijk. Door het onbegrensde bereik van dit wetsvoorstel, raakt dit ons allemaal.
Noot
1. Zie onder andere ‘Conversion therapy’ can amount to torture and should be banned says UN expert’, 13/07/2020; IE SOGI – eReport_V1_20200529 (ohchr.org).
