24 november 2023
Nederland maakt de balans op na een spannende verkiezingsavond afgelopen woensdag. Het politieke landschap ziet er totaal anders uit, met de PVV de grootste partij, met afstand. GroenLinks/PvdA volgt en daarna komt pas de VVD, regeringspartij sinds jaar en dag. Ook opvallend is het succes van nieuwkomers NSC (met 21 zetels) en BBB (7 zetels). De christelijke partijen leden stevig verlies: bij elkaar komen de drie partijen op maar elf zetels. Wat betekent deze verkiezingsuitslag voor de medische ethiek in Nederland?
Meerdere coalitiemogelijkheden
Hoewel er een duidelijke overwinning werd behaald door één partij, is het nog niet zeker of de PVV ook echt de premier gaat leveren, of zelfs deel gaat uitmaken van een coalitie. Een coalitie zonder de PVV en met GroenLinks/PvdA valt bijvoorbeeld niet geheel uit te sluiten. Daarom is het voorlopig afwachten hoe de formatie zal verlopen. Tot die tijd valt er wel iets te zeggen over mogelijke speerpunten op medisch ethisch gebied.
Transgenderwet
De nieuwe Transgenderwet lijkt het in de nieuwe samenstelling van de Tweede Kamer niet te gaan redden. Zowel PVV als NSC zijn tegen deze voorgestelde wet en lijken niet mee te willen werken aan nieuwe gendermaatregelen. GroenLinks/PvdA is voorstander van het wetsvoorstel. Maar als zij aanschuiven bij formatiegesprekken, zal het hen moeite kosten dit op te nemen in een coalitieakkoord. BBB is neutraler over de transgenderwet, maar benadrukt dat professionals betrokken moeten blijven bij het besluitproces van jongeren en kinderen als het gaat om een medische transitie. De VVD is opvallend stil over dit onderwerp. Die partij lijkt vooral nog te twijfelen over hun visie op het onderwerp. Zij pleiten voor gedegen onderzoek en debat.
Abortus
De enige politieke partijen die sterk opkomen voor ongeboren leven zijn SGP en ChristenUnie. Daarin staan zij echter niet meer helemaal alleen. Partijen als JA21 en Forum voor Democratie hebben inmiddels namelijk ook kritiek op de progressieve manier van kijken naar abortusrechten. Bij de winnende partijen is er alleen bij BBB iets van die kritiek terug te zien. Zij stellen dat abortus mogelijk moet blijven, maar dat er niet lichtzinnig over moet worden gedacht. BBB wil dan ook dat er onderzoek komt naar verandering van de abortustermijn. Ook wil BBB dat er meer wordt nagedacht over preventiemogelijkheden. GroenLinks/Pvda wil abortus zo snel mogelijk uit het strafrecht. Met deze verkiezingsuitslag is het echter de vraag hoe ver zij komen met het nieuwe wetsvoorstel dat daar recentelijk over werd ingediend. De PVV, de grootste partij, spreekt zich in haar partijprogramma niet uit over abortus. Wel is het bekend dat sommigen van haar Tweede Kamerleden kritisch zijn op de progressieve stemming die er soms in Den Haag heerst rondom dit gevoelige thema.
Euthanasie
GroenLinks/PvdA wil ook euthanasie uit het strafrecht schrappen. Mogelijk kan de VVD zich in die opstelling vinden, aangezien de partij euthanasie ruimer wil toestaan dan nu in Nederland het geval is. BBB is behoudender en wil zorgvuldig per geval kijken, zonder lichtzinnigheid. NSC zal geen steun geven aan de Wet voltooid leven en wil meer investeren in hospices. Ook wil deze partij dat het gesprek over het levenseinde eerder gevoerd gaat worden. Ook dit is een discussie die waarschijnlijk moeizaam zal verlopen tussen de grotere partijen.
Spannende tijden
De NPV verwacht een ingewikkelde coalitievorming waarbij medisch-ethische thema’s misschien niet de belangrijkste rol gaan spelen, maar zeker op tafel zullen verschijnen. Hoe het politieke klimaat eruit gaat zien als het gaat om medische ethiek, hangt volledig af van de vraag welke partijen met elkaar in zee willen.
